Autor:
Text: Werner Matt
Türçe Çeviriler: Bayram Özer

Yabancı Kılıklı

Punkt 9: Gasthaus Vorarlberger Hof

Sosyal demokrasiye yakınlığıyla bilinen İşçi Eğitim Derneği 1873’te kurulduktan kısa bir sonra yasaklandı. Sosyal Demokrasi Partisi başlarda Dornbirn’de çok az başarılıydı. Ağırlıklı olarak Muhafazakarlar çoğunluğu oluşturmaktaydı. Bunun en önemli sebeplerinden biri hiç kuşkusuz Sosyal Demokratların „vatana yabancı“ olmaları, Vorarlbergli olmamalarıydı. Sosyal Demokrat İşçi hareketlerine dönük, ilk olarak tarihçi Reinhard Mittersteiner tarafından „Fremdhäßig“ (yabancı görünümlü) sözcüğü ortaya atılmıştır. Yabancı kıyafetli insanlar için kullanılagelen bir lehçeden türeyen sözcük, esasında göçmenler manasına geliyordu.

Landboten’den Vorarlberg için, 1893

„Şu Sosyal Demokratlar aslına bakılırsa çenelerini kapamayan şaklabanlar.. ve de doğdukları yerler itibariyle genellikle yabancı görünümlüler, „Fremdhäßig“ler. Yani Vorarlberg’in dışında doğdukları muhakkak ve de burada sürekli bizim vatanımızı Sosyal Demokrat yapmak için neleri varsa ortaya koyuyorlar; bunun için gönderildiklerine kuşku yok. Ne pis herifler değil mi?“

Parti pek tabiki sempatizanlarını göçmen İşçi ve aileleri yoluyla buldu. Dornbirnli Sosyal Demokratlar yaklaşık 1900’lerden beri kırmızı deriyle süslenmiş şapsal kara kafalı göçmen İşçileri el üstünde tutuyordu. 1898’de Dornbirn’de „"Societa İtaliana dei Lavoratori e Lavoratrici" adında özel bir italyan İşçi Derneği kuruldu. Mähren’dan Johann Coufal (1847–1898) ve Ignaz Leimgruber kuruluşa yön veren isimlerdi. Dornbirn Vorarlbergli sosyalistlerin örgütlenme noktası haline geldi. 1919’dan itibaren bir İşçi yurdu haline geldi ve daha sonraları da Vorarlberg Çiftliği.

Bunun neden bu kadar önemli olduğunu, özel bir lokanta işletmesine dair 1897’de Vorarlberger Volksblatt’taki küçük bir haber kupürü bizlere gösteriyor:

„Bizim çevreye ilk elden ait olan bir Lokanta, kısa zaman içerisinde devrimcilerin uğrak yeri haline geldi. Ve bu genellikle hemen hemen hiç kuru, yeşil olmayan ve de „yoldaşlar“ gibi görünen gençlerin, kutsal insanlar hakkında küstahça konuştuklarını işittikçe, ve de ayrıca Lokanta Sahibesinin birkaç yüz Litreden fazla Birayı kadehlere doldurduğunu görünce, hayretler içinde kalmamak elde değil. Bu ayaktakımının bu güzel salonda toplanmasına izin verilmesi de cabası. Mohren’de yaşananlar, oradan hatırladıklarımız her ne ise, dikkatlerden kaçan erken zamana karşın orada olanlar unutuldu mu?

Literatur Sosyal Demokratlar Sosyal demokrasiye yakınlığıyla bilinen İşçi Eğitim Derneği 1873’te kurulduktan kısa bir sonra yasaklandı. Resmi makamlar bu yasağı her ne kadar kaldırdılarsa da, derneğin kurucusu Johann Georg Luger sıkı bir gözetim altındaydı. Luger bir zanaatkardı ve bu da dornbirnli Sosyal Demokratlar tarafından özellikle sıkı bir şekilde temsil ediliyordu. Sosyal Demokrasi başlarda Dornbirn’de çok az başarılıydı. 1894’te kurulan Meslek Derneği yaklaşık 140 üye ile yola koyuldu ve bu o zamanlar uzun bir süre Sosyal Demokrasi Parti Örgütlenmesinin rakamlarının üstündeydi. 1890’daki ilk 1 Mayıs kutlamalarına yaklaşık 150 kişilik bir katılım söz konusuydu. 1895’te okul idarecisi Josef Gaßner „Engel Tanımayan İlk Vorarlbergli Tarım Kooperatifini“ hayata geçirdi. 1899’da Tüketici Derneğine dönüşen Kooperatif buna karşın en başarılı kurum haline geldi. Dornbirn Vorarlbergli sosyalistlerin örgütlenme noktası haline geldi. Başlarda Johann Coufal (1847–1898) ve Ignaz Leimgruber kuruluşa yön veren isimlerdi. Marangoz Coufal Mähren kökenliydi ve Sosyal Demokrasiyle İsviçre’de tanışmıştı. 51 yaşında Tüberkülozdan hayata gözlerini yumduğunda, kendisinden sonra ayakta kalmaya çalışan parti zor günler geçirmeye başlıyordu. Sosyal Demokrasi Partisi başlarda Dornbirn’de çok az başarılıydı. Ağırlıklı olarak Muhafazakarlar çoğunluğu oluşturmaktaydı. Bunun en önemli sebeplerinden biri hiç kuşkusuz Sosyal Demokratların „vatana yabancı“ olmaları, Vorarlbergli olmamalarıydı. „Kızıl yoldaşların“ ortak çalışmalarıyla Lokanta sahibi tam anlamıyla baskı altındaydı. Lokanta sahibi mekanını Sosyal Demokratların Mayıs Kutlamaları ve toplantı yaptığı yer olarak kullanıma sunduğunda, elbette bu tadilat edilmiş Mohren Markstrasse’deki Lokanta da bunu yaşamak zorundaydı. 1897 tarihli bir dönem gazetesinde, Mohren’in gün geçtikçe Kızıl Devrimcilerin yuvası haline geldiği yazılıyordu. Birinci Dünya Savaşının hemen ertesinde tüm seçimler eşit, gizli ve direk olarak kadınlar ve erkekler için geçerli hale geldiğinde, Hristiyan-Sosyal birlik 22, Sosyal Demokratlar 5 ve Alman Özgürlükçü Partisi ise iki temsilciyi Belediye Meclisinde bulunduruyorlardı. Çiftçiler Birliği ise yalnızca bir temsilci gönderebildi.